Ngày xửa ngày xưa, có một cô gái tên là Tấm, dù mồ côi mẹ khi còn rất bé, Tấm vẫn đang sống hạnh phúc bên người cha luôn yêu thương, chăm sóc mình. Mọi chuyện êm ấm cho đến khi cha Tấm thương và cưới một người đàn bà xấu xa về làm vợ. Và sau này bà sinh thêm một cô con gái tên là Cám.
Ganh tị với tình cảm của cha dành cho Tấm, mẹ kế và con bà ta đối xử với Tấm rất tệ. Tấm bị bắt phải mang đồ rách rưới, nấu ăn, quét dọn, làm việc vặt trong nhà, gánh nước… cứ vậy Tấm làm việc quần quật cả ngày lẫn đêm. Nhưng dù cực khổ Tấm vẫn xinh đẹp hơn người, mái tóc mềm mại, da đẹp như làn mây, giọng thánh thót như tiếng hót Sơn Ca. Sự ghen tị của mẹ con Cám đối với Tấm ngày càng tệ và tệ hại hơn khi cha đẻ của Tấm qua đời. Muốn tống khứ Tấm ra khỏi nhà, mẹ kế bắt Tấm phải làm những công việc nguy hiểm với hy vọng một ngày nào đó sẽ có chuyện không lành xảy đến với cô. Mỗi lần Tấm an toàn trở về là mỗi lần cơn giận của mẹ kế nổi lên.
Một hôm, bà bảo hai chị em Tấm, Cám ra sông bắt cá và hứa sẽ thưởng một chiếc yếm lụa đào cho ai bắt được nhiều cá hơn. Ước ao được một lần mặc chiếc yếm đẹp, chiều hôm đó Tấm chăm chỉ bắt cá, đến cuối ngày thì được đầy giỏ cá. Trong khi Cám chỉ rong chơi trên bờ sông, cho đến cuối ngày giỏ cá vẫn trống không. Cám lừa chị mình đi rửa trước khi về nhà. Tấm đồng ý đi rửa, trên bờ Cám đã tráo giỏ cá của chị rồi một mạch về nhà.
Khi phát hiện đã bị lừa, Tấm sụp mặt khóc vì biết mình sẽ không được mặc chiếc yếm lụa đào. Bỗng một làn gió thổi qua da, khi ngước lên, Tấm thấy Bụt hiện ra trước mặt. Thấu hiểu nỗi khổ Tấm đang chịu đựng, Bụt hứa giúp Tấm và bảo cô nhìn vào giỏ cá của mình. Trong giỏ Tấm có một con cá vàng, Bụt dặn đem về nuôi.
Theo lời Bụt dặn, Tấm đem cá về giấu nuôi sau nhà, để dành thức ăn của mình cho cá ăn. Ngày qua ngày, con cá thường đợi Tấm ra cho ăn. Khi nàng hát cá bơi lội tung tăng, rồi dần dần nó trở thành người bạn duy nhất của Tấm. Mụ mẹ kế không muốn thấy Tấm hạnh phúc liền sai đi làm việc và mụ ở nhà vớt cá vàng nấu ăn tối.
Khi về không còn thấy cá vàng, Tấm buồn rầu khóc nức nở. Bụt hiện ra bảo lấy xương cá đựng vào trong bốn cái hủ rồi chôn ở bốn chân giường ngủ của mình. Tấm vâng lời.
Vào một ngày nọ, có tin nhà vua đãi tiệc mời tất cả mọi người, Tấm háo hức chờ đến ngày được đi dự tiệc. Nhưng đến phút cuối, không muốn Tấm đi, mụ mẹ kế đem trộn hai thúng đậu xanh và đậu đen lại bắt ngồi lựa hết ra rồi mới được đi. Sau đó mẹ con Cám ăn bận trịnh thượng đi dự tiệc.
Tấm ngồi lựa đậu và biết mình không thể nào đến kịp buổi tiệc. Bụt hiện ra, cho một đàn chim sẻ nhanh chóng lựa ra hai thúng đậu. Bụt bảo Tấm đào bốn hủ đã chôn dưới chân giường lên. Tấm làm theo và rất đỗi ngạc nhiên khi trong bốn hủ ấy đựng một bộ váy lụa lộng lẫy, đồ trang sức, đôi hài vàng và cả một xe ngựa rất đẹp. Nhanh chóng thay đồ, một lát sau xe ngựa đã đưa Tấm đến trước cổng cung điện. Trong lúc vô ý Tấm đã đánh rơi một chiếc hài xuống dòng sông. Trôi theo dòng sông chiếc hài đến chỗ cung điện và được người hầu đem đến cho vua.
Ngạc nhiên và thích thú trước vẻ đẹp của chiếc hài, vua tuyên bố sẽ cưới bất kì thiếu nữ nào có mặt tại đây mang vừa vặn trong chân chiếc hài này. Mọi người đều thử với hy vọng được chọn, trong đó có cả Cám, nhưng đều thất bại. Sau đó một phụ nữ trong bộ váy lộng lẫy xuất hiện, chân đang mang một chiếc hài giống hệt với chiếc nhà vua đang cầm trên tay. Nhà vua biết rằng đã tìm thấy hoàng hậu của mình. Ngay trong đêm đó lễ cưới được tiến hành để tôn vinh Tấm.
Giờ đây Tấm đã trở thành hoàng hậu, ở trong cung điện còn mẹ con Cám vẫn ở căn nhà cũ. Tấm trở về nhà vào ngày giỗ cha. Mẹ kế bảo Tấm trèo lên cây hái cau để đặt lên bàn thờ. Khi Tấm trèo lên mụ dùng rìu chặt đổ cây làm Tấm rơi xuống chết. Cám lấy đồ Tấm mặc vào rồi tiến cung làm hoàng hậu.
Sau khi chết, Tấm hóa thành một con chim vàng anh tuyệt đẹp sống trong vườn của nhà vua. Trong khi đó, nhà vua chán nản khi mất đi hoàng hậu xinh đẹp, ngày đêm mong mỏi Tấm. Nhà vua trở nên im lặng và muốn một mình. Một hôm, khi đang lang thang trong vườn, nhà vua chợt nghe tiếng chim vàng anh hót những giai điệu ngọt ngào liền say mê nhớ lại giọng hát của Tấm nhà vua liền đem chim bỏ vào ống tay long bào, xem đó như linh hồn của Tấm.
Nhà vua rất vui khi chim luôn làm theo những gì ngài nói liền ra lệnh làm một cái lồng vàng cho chim đặt ngay cạnh giường ngủ. Nhà vua dành cả ngày để nghe chim hót những giai điệu ngọt ngào không bao giờ để ý đến Cám. Điều này làm Cám vô cùng tức giận nên nhân lúc nhà vua vắng mặt Cám giết con chim rồi đem chôn trong rừng.
Thời gian trôi đi, chỗ Cám chôn chim vàng anh mọc lên một cây thị vô cùng xanh tốt. Cây chỉ cho một quả duy nhất có mùi thơm ngọt ngào. Một bà lão nghèo đi ngang thấy vậy liền xin cây cho quả và hứa chỉ để ngửi chứ không ăn. Ngay lập tức quả rơi vào tay bà. Giữ lời hứa, bà lão đem quả về để lên bàn ngắm và thưởng thức mùi thơm chứ không ăn.
Hôm sau, bà lão hết sức ngạc nhiên khi quay về thấy nhà cửa tươm tất, cơm canh nóng hổi đã được dọn sẵn trên bàn. Tò mò muốn biết ai đã làm điều tốt này, hôm sau bà lão vờ đi ra ngoài rồi nấp sau cánh cửa để quan sát. Rất đỗi ngạc nhiên khi thấy Tấm từ trong quả thị bước ra rồi dọn dẹp nhà cửa, bà lão chạy đến xé tan vỏ thị để Tấm không vào lại được nữa. Sau đó hai người sống như hai mẹ con trong khu rừng.
Một hôm khi đang đi săn, nhà vua nghe được mùi hệt như mùi trầu vợ mình thường têm. Đi theo mùi hương, ông tìm được căn lều của bà lão. Vui mừng khi được gặp nhà vua, bà lão mời ông miếng trầu đã têm. Nhà vua muốn biết ai là người têm trầu mà hệt như Tấm đã từng têm sau đó vua ra lệnh cho bà lão dẫn con gái lên để gặp mặt.
Tấm cuối đầu khấu nhà vua, ngay lập tức ông nhận ra Tấm, cả hai ôm nhau khóc nức nở sau đó ông đưa Tấm về cung làm hoàng hậu.
Giờ đây Cám không có được, dù chỉ là một ít, sự quan tâm của nhà vua trong khi Tấm vẫn giữ vẻ đẹp xưa: vẫn mái tóc mềm như gió, làn da mịn như làn mây. Khát khao có được vẻ đẹp của chị mình để làm nhà vua chú ý, Cám van xin Tấm bí quyết để có làn da đẹp. Tấm bảo nhảy vào nồi nước sôi, Cám liền tin và làm theo rồi chết một cách đau đớn. Khi biết tin con gái chết, mẹ Cám khóc đến mù mắt. Giờ đây chẳng còn ai hãm hại mình, Tấm cũng vua sống sống hạnh phúc đến cuối đời.